We houden van Berlijn. De stad is een van de grootste metropolen van Europa met tal van paleizen, musea en interessante stedenbouwkundige oplossingen. Behalve dat is Berlijn een bruisende, gezellige stad waar we graag komen en waarop je nooit uitgekeken raakt. Dat komt onder andere doordat Berlijn, net als heel Duitsland, niet een centrum heeft, maar meerdere. Natuurlijk zijn Unter den Linden, het Museumsinsel en de Marienkirche de kern van het historische Berlijn. Toch is Spandau, nu een Berlijnse wijk, nog steeds herkenbaar als een aparte stad met een eigen centrum en citadel. Ook Charlottenburg, genoemd naar het paleis van de foto hierboven, was een aparte stad die begin twintigste eeuw driehonderdduizend inwoners telde. Kortom, Berlijn heeft machtig veel te bieden en binnen een paar uur direct (nacht)treinen bent u er. Gaat u mee op reis?

Laten we beginnen op een van de oudste plekken van de stad, in Spandau. De eerste vermelding van de naam is uit 1197, maar uit opgravingen is bekend dat er al eind zevende eeuw een Slavische nederzetting was. Deze stond op de plek waar later de citadel verrees (zie foto). U ziet op de foto ook een ronde toren met kantelen en daarvan zijn delen uit de jaren 1230. Het is nu het oudste gebouw in de Duitse hofdstad.

In 1920 werden de grenzen van Berlijn verlegd. Sindsdien liggen voormalige steden als Spandau en Charlottenburg binnen de Berlijnse gemeentegrenzen. De stad telt nu 3,7 miljoen inwoners, maar als je de voorsteden zoals Potsdam erbij optelt, dan komt er nog een miljoen bij.

Potsdam is dan wel geen deel van de stad Berlijn, maar historisch zijn Potsdam en Berlijn behoorlijk met elkaar verweven. Hier staan namelijk eeuwen aan paleisgeschiedenis met Schloß Sanssouci als beroemdste voorbeeld. Dit was het favoriete verblijf van koning Friedrich II de Grote die het tussen 1745 tot 1747 liet bouwen. De naam van het gebouw betekent ‘zonder zorgen’ en een zekere rustieke rust straalt het ook uit. Het domineert terrassen en een groot park.

Stilistisch zijn we in Sanssouci in het domein van de rococo, een wat wufte stijl die aan achttiende-eeuwse hoven in Europa je van het was. Als u van veel goud, pasteltinten en drukke decoraties houdt, zoals deze putti die met een guirlande spelen, bent u in Sanssouci aan het juiste adres. Koning Friedrich II hield er ook van. Sanssouci is slechts een van de paleizen in Potsdam. Om ze allemaal te bezoeken heb je aan een dag niet genoeg.

In Berlijn had Friedrich II uiteraard ook een paleis, het Berliner Schloß. Het heeft een lange geschiedenis, maar het deel dat u op de linkerfoto ziet, is gebouwd onder zijn grootvader Friedrich I. De stijl moest macht en voornaamheid uitstralen, maar Friedrich II verbleef er niet graag. Met dit Berliner Schloß is echter iets aan de hand. Zoals u op de rechterfoto kunt zien, is dit paleis splinternieuw. Het raakte in de Tweede Wereldoorlog beschadigd en werd in de DDR opgeblazen. Pas in 2020 is de nieuwbouw opgeleverd, zij het op modernere wijze.

Wilt u meer weten over het Berliner Schloß? Klik op de foto hierboven en bekijk onze video uit 2020.

Als u nu door het centrum van Berlijn loopt, dan ziet u aan de historische architectuur vooral de grandeur van de achttiende en negentiende eeuw. Het middeleeuwse stadshart is, op twee kerken na, verwoest. Die grandeur volgt voor een groot deel de klassieke idealen. Zo ziet de Alte Nationalgalerie van architect Heinrich Strack eruit als een Romeinse tempel.

Ook hét Berlijnse monument bij uitstek lijkt zo uit de Oudheid weggelopen. De Brandenburger Tor uit 1791 was een van de achttien poorten tot de stad en is de enige die er nog staat. Tijdens de naoorlogse deling van Berlijn stond dit neoclassicistische gebouw in het stukje niemandsland tussen de twee Duitslanden. Het was bovendien een van de plaatsen waar de Muur viel.

De Brandenburger Tor is geïnspireerd op een andere poort: de Propyleeën van de Akropolis in Athene. Het Berlijnse gebouw heeft zo’n grote symbolische waarde dat het op de Duitse euromunten van 10, 20 en 50 cent staat.

Een ander historisch beladen gebouw is het Olympisch Stadion in Westend. Het is opgetrokken voor de Spelen van 1936 en was een staaltje moderne architectuur met een klassieke doch strakke inslag. De Spelen werden door de nazi’s misbruikt voor machtsvertoon en hoewel dit aan het gebouw is blijven kleven, wordt het nog steeds gebruikt, zij het gerenoveerd en aangepast aan de vereisten van de moderne tijd. Zo is de overkapping een recente toevoeging. De vuurkorf voor het Olympisch Vuur is wel origineel uit 1936.

De muur die Oost-Berlijn en West-Berlijn scheidde, werd in 1961 gebouwd. Het ding stond tot 1989 en liep dwars door wijken, straten en soms huizen in Berlijn. Door roeien en ruiten en nietsontziend werden twee delen van de stad hermetisch van elkaar afgesloten. Een aantal monumenten herinnert aan die periode, zoals de Gedenkstätte aan de Bernauer Straße.

In het centrum, op steenworp afstand van de Brandenburger Tor werd een paar hectare van het niemandsland waar ooit de Muur had gestaan, aangewend om een indrukwekkend monument voor de vermoorde Joden van Europa op te richten. De Amerikaan Peter Eisenman schiep er een woud van steles waar de bezoeker tussendoor kan lopen en waarin zij zich haast verliest. Het is een groots gebaar van een land dat niet wegkijkt voor de eigen geschiedenis.

Tot slot een open deur: over de Brandenburger Tor is nog veel meer te vertellen. Dat doen we in een filmpje. Klik op de knop hierboven voor onze nieuwste video over dit markante bouwwerk en zijn iconografie.