De dagen worden langer, de narcissen staan al lang en breed in bloei en de rosé wordt alweer geschonken op de terrassen. Het is lente. In dit vrolijke seizoen valt het belangrijkste christelijke feest: Pasen. In deze nieuwsbrief laten w u zien hoe Pasen wordt weergegeven in de kunst. Maar eerst dit. Wat hebben eieren met Pasen te maken?

In de antieke godsdiensten van het Midden-Oosten stond het ei symbool voor de schepping en was het verbonden met lentevieringen van de wedergeboorte. Het paste dus inhoudelijk bij Pasen en werd in de christelijke context een symbool voor de wederopstanding. Wij wensen u gezellige feestdagen!

De laatste zondag van de vastenperiode is palmzondag. Op die dag wordt herdacht dat Jezus op een ezel Jeruzalem binnen reed. Dat het een ezel of ezelin was, staat in de Bijbel, maar niet in alle evangeliën. Palmzondagprocessies stammen uit de vierde eeuw en het gebruik spreidde zich gedurende de middeleeuwen uit over Europa. Bij die optochten ontstond, vooral in de Duitstalige gebieden, het gebruik om een gebeeldhouwde Christus op een ezel mee te trekken. Aan dit volksgebruik kwam een einde tijdens de reformatie.

In Spaanse steden zijn paasoptochten, springlevend. De Semana Santa in Sevilla is met vaste rites en tradities omgeven. Er worden hele beeldengroepen rondgedragen. Sommige zijn eeuwenoud, zoals die van Pedro Roldán, een barokke beeldhouwer van talloze sculpturen.

Op Witte Donderdag worden de voetwassing en het laatste avondmaal herdacht. Jezus waste de voeten van zijn discipelen en gaf zo een voorbeeld van dienstbaarheid. Het laatste avondmaal wordt gezien als de eerste eucharistieviering, het belangrijkste sacrament van de katholieke kerk. Op dit mozaïek ziet u er een vroeg voorbeeld van. Daarom liggen de mannen, naar Romeins gebruik.

Jezus werd verraden door Judas, een van zijn discipelen. Het teken was een kus, die als ‘Judaskus’ spreekwoordelijk is geworden. We zien hem Christus de kus geven, waardoor de Romeinen wisten wie ze moesten arresteren. Links heft een woedende Petrus een mes om het oor van een van de soldaten af te snijden. Jezus zette het even later weer aan. Het fresco is van Giotto en 700 jaar oud.

Nadat Jezus door het Joodse hof was schuldig was bevonden aan godslastering, werd hij voor de prefect van Judea geleid. Dat was de Romein Pontius Pilatus, die het recht had om de doodstraf uit te spreken. Pilatus ondervroeg hem, maar vond geen reden tot berechting. De raad drong echter aan op zijn dood. Omdat het de gewoonte was om met Pesach (Joods Pasen) een gevangene vrij te laten, gaf Pilatus het volk de keuze: Jezus of Barabbas, die vastzat voor moord en rebellie. Toen het volk voor de laatste koos, waste Pilatus publiekelijk zijn handen, als teken dat hij niet verantwoordelijk gehouden wilde worden voor dit besluit.

Na zijn veroordeling werd Jezus gegeseld en kreeg hij de doornenkroon. Daarop volgt de meest afgebeelde gebeurtenis uit het christendom: de kruisiging van Jezus. De manier waarop die afgebeeld werd, veranderde van eeuw tot eeuw. De oudste bekende kruisiging stamt uit de de jaren 430, maar de eerste keer dat we een dode Jezus aan het kruis zien, is eind tiende eeuw. Deze kruisiging, ontdaan van andere Bijbelse figuren en met een minimum aan verhalende elementen, is gemaakt in de contrareformatie. Het lijden staat centraal, wat te zien is aan de enorme spijkers, de van pijn verwrongen handen en het heel plastische magere lichaam.

Een vaak voorkomend thema in de kunst is de Pietà: Maria die haar zoon beweent. Dit motief komt niet voor in de Bijbel, maar is een Andachtsbild. Dat is een kunstwerk gemaakt voor devotionele doeleinden dat vaak een sterke emotionele reactie uitlokt. De Pietà kent een muzikaal equivalent, het Stabat Mater, onder anderen door Giovanni Battista Pergolesi op muziek gezet.

Nadat Jezus overleden was aan het kruis, werd zijn lichaam vrijgekocht en in het graf gelegd. Hoewel het graf eigenlijk een grot moet zijn, houden tal van kunstenaars zich daar niet aan. Zo ook niet Luisa Roldán, dochter van de hierboven genoemde Pedro.

Op de derde dag stond Jezus op uit de dood. Hoewel deze voorstelling in de kunst schering en inslag is, staat in de Bijbel geen beschrijving van het moment zelf. In dit vijftiende-eeuwse breviarium zien we nog een middeleeuwse legende. Rechtsboven verschijnt hij aan zijn moeder, wat evenmin in de Bijbel staat.